Safra Kesesi Taşlı Hastalıkları

Safra kesesi taşlı hastalığı nedir?

Safra kesesinde taş bulunması (Kolelitiazis), özellikle Batı toplumlarında yaygındır. Safra kesesi taşı olan bireylerin çoğu hayatları boyunca herhangi bir belirti göstermezler ve safra kesesi taşları tesadüfen bulunur. Safra kesesi taşı olan hastaların tedavisine yaklaşım, hastanın semptomlarına, görüntüleme bulgularına ve komplikasyonların olup olmadığına göre değişiklik gösterir.

Safra taşı hastalığı – Safra taşı hastalığı terimi, semptomlara neden olan safra taşlarını ifade eder. Komplikasyonsuz safra taşı hastalığı – Komplikasyonsuz safra taşı hastalığı terimi, komplikasyon olmaksızın; safra kesesi sancısı ile ilişkili olan, safra kesesi taşlarını ifade eder. Komplike safra taşı hastalığı – "Komplike safra taşı hastalığı" terimi safra taşı komplikasyonlarını ifade eder (örneğin, akut kolesistit, kolanjit, safra taşı pankreatiti, safra taşı ileusu ve Mirizzi sendromu).

Safra kesesi taşlı hastalığının belirtileri nelerdir?

Karnın ortası ve sağ üst kısmında özellikle yağlı yemekler sonrası artan ağrı Mide bulantısı ve kusma Hazımsızlık ve mide yanması Cilt ve göz akında sararma Koyu renkli idrar ve açık renkli dışkı İştah kaybı İshal Hafif ateş Kalp atışının artması ve çarpıntı

Safra kesesi taşlı hastalıkları nasıl sınıflandırılır?

Komplikasyonsuz Safra Taşı Hastalığı

Safra taşı sancısı ile başvuran hastalarda ilk yaklaşım ağrı giderici tedavi başlamaktır. Bu hastalarda genel olarak ilk tercih tedaviler NSAIDs grubu altında incelenebilir. Daha şiddetli veya tekrarlayan ataklarla başvuran hastalarda morfin gibi daha güçlü ağrı kesici tedaviler düşünülebilir. Burada en önemli hususlardan biri, sonraki adımda tedavinin cerrahi yönteme gerek duyup duymadığını belirlemektir.

Acil olmayan vakalarda (elektif) safra kesesinin alınması ( kolesistektomi)

Görüntüleme yöntemlere kullanılarak tipik safra kesesi ağrısıyla birlikte ve safra kesesi taşı olan ve cerrahi aday olan hastalar için, gelecekteki safra kesesi sancı ataklarını ve safra kesesi taşı hastalığının komplikasyonlarını önlemek amacıyla elektif kolesistektomi önerilir. Safra kesesi sancısının izole atağından sonra, hastalara operasyon düşünülmelidir.

Kolesistektomi (safra kesesini operasyon yoluyla alınması) genellikle laparoskopik olarak yapılır, ancak açık yöntemle de yapılabilir. Açık ameliyatla karşılaştırıldığında, laparoskopik kolesistektomi, ameliyat sonrası ağrıyı azaltır, hastanede kalış ve işten uzak kalma süresini önemli ölçüde kısaltır.

Operasyon yapılamayan veya kabul etmeyen hastalarda ise başka yaklaşımlar düşünülmelidir. Komplikasyonsuz izole bir safra kesesi sancı atağı geçiren ve ameliyattan kaçınan hastalar için yakın takip makul bir tedavi alternativi olabilir. Ancak, kolesistektomi yaptırmamayı seçen hastaların daha sonraki komplikasyon riskini anlamaları ve safra sanıcısı semptomları hakkında eğitilmeleri ve semptomlar gelişirse tıbbi yardım almaları konusunda bilgilendirilmeleri önemlidir. Ek olarak, hastalar ağızdan safra asitleri tedavisi için aday olup olmadıklarını belirlemek için taş türü, boyutu ve safra kesesi işlevi açısından değerlendirmeden geçmelidir. Bu kriterleri karşılamayan hastalar için, oral yolla safra asiti prepratların başlanması kılavuzlarca önerilmemektedir.

Asemptomatik safra kesesi taşları için profilaktik (önleyici) kolesistektomi, diyabetli hastalarda veya obezite tedavisi için bariatrik operasyon geçirenlerde uygun değildir. Diyabetli hastalarda şiddetli gangrenöz kolesistit gelişimi riskini arttırdığına yönelik bulgular mevcuttur.

Atipik semptomlar için alternatif bir sebep bulanamayan hastalarda, kolesistektomiden fayda görecek hastaları belirlemek için üç ay boyunca ursodiol (ursodeoksikolik asit) ile ampirik tedavi kılavuzlarca önerilir. Ursodiol, safra kesesi taşı veya çamurla ilişkili safra sancısını birçok hastada, safra kesesi taşları hala mevcut olsa bile, safra viskozitesini değiştirerek birkaç hafta içinde hafifletir. Ursodiol’ün tedavisinden fayda gören hastaların uzun dönem tedavisi mutlaka uzman hekimlerce karar verilmelidir.

Komplike Safra Taşı Hastalığı

Safra kesesi taşı hastalığının komplikasyonları arasında akut safra kesesi iltihabı, koledokolitiazis (Safra yolu taşları) , safra taşı pankreatiti, akut kolanjit (Safra yollarının komplike enfeksiyonu) , safra taşı ileusu (safra taşı tıkanıklığı) , Mirizzi sendromu ve safra kesesi kanseri yer alır.

Akut Safra Kesesi İltihabı

Safra kesesi içinde bulunan taşlar, zamanla safra kesesinin doğal işleyişini bozar, safra kesesinin duvar kalınlığında artışa sebep olur. Bozulan safra kesesi fonksiyonu, safra kesesinde iltihaba ve enfeksiyona sebep olur. Bu duruma safra kesesinin iltihabı ismi verilir. Safra kesesinin iltihabına uygun zamanda müdahale edilmezse, enfeksiyon ilerleyebilir, safra kesesinin dolaşımın bozulabilir; ve buna bağlı safra kesesi duvarı delinerek, iritan safra muhteviati karın boşluğuna boşalır. Bu durum birinci acil operasyon yapılması gereken durumdur.

Safra yolu taşlı hastalığı nedir?

Koledokolitiazis (Safra yolu taşları), Akut Taşlı Pankreatit ve Akut Kolanjit (safra yollarının komplike enfeksiyonu)

Bozulan safra kesesi fonksiyonuna bağlı oluşan safra kesesi taşları, eğer belirli bir boyuttan küçük olursa safra kesesinden çıkıp safra yollarına düşebilir. Koledokolitiazis, safra kanalında safra taşlarının bulunması anlamına gelir. Bu duruma bağlı iki önemli komplikasyon mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Birincisi, safra yolları ve pankreas kanalı birleşerek ince bağırsağa açılır. Eğer safra yollarında safra taşına bağlı tıkanıklık olur ve pankreas kanalı da tıkanırsa, akut taşlı pankreatit durumundan bahsedilir. Bu durumda safra kesesi operasyonla alınsa bile, tedavi edici bir yöntem olmayacaktır. Acil cerrahi bir durumdur ve tıkanıklık endoskopik yöntemle giderilmelidir. İkincisi ise, akut kolanjittir. Kolanjit, safra yollarının iltihaba anlamına gelir. Bazı durumlarda safra kesesi taşı bu hastalığa sebep olur. Bu hastalık temelinde bir enfektif süreç olduğundan, doğru ve zamanında tedavi yapılmazsa, hastalarda ciddi durumlara hatta ölüme sebep olabilir.